Nog even 4 en 5 mei

Veel reacties kreeg ik op mijn blog van gisteren. Zowel positief als negatief. Ik wil er toch nog een paar woorden aan wijden, omdat ik het belangrijk vind.


Ik snap dat discussies over de Dodenherdenking en de viering van de Bevrijding gevoelig liggen. Voor mensen die de oorlog meegemaakt hebben zijn dit belangrijke momenten. Ik weet ook dat de groep mensen die de oorlog bewust heeft meegemaakt steeds kleiner wordt. Als kind stopte met het meelopen met de Stille Omgang in Winschoten, omdat ik vond dat het niet mijn Stille Omgang was, maar van hen. Ik was ergens waar ik eigenlijk niet hoorde te zijn. Ik voelde dat verdriet niet. Mijn familie had niet ernstig geleden onder de bezetting, wij hadden niemand verloren. Maar ik nam wel kennis van de gruwelen uit de Tweede Wereldoorlog, al dan niet vrijwillig. Voor mij stond en staat niet alleen het herdenken centraal. Ik wil vooral begrijpen. Hoe kan zoiets gebeuren, hoe zijn mensen tot zoiets in staat ? 


Als Nederlander is de Tweede Wereldoorlog mijn oorlog, maar niet een gevoelde oorlog. Wat dat betreft was de oorlog in voormalig Joegoslavië veel meer mijn oorlog: ik kende er mensen, maakte slachtoffers mee, voelde de gekte. En ik kon mij daardoor een beetje voorstellen hoe de generaties voor mij de Tweede Wereldoorlog hadden ervaren. Een klein beetje maar.


Die gekte waartoe een mens in staat is in groepsverband. En dat misschien iedereen dat wel zou kunnen, als de omstandigheden daar zijn. En dat we er voor moeten waken, misschien wel tegen beter weten in, dat dat ons niet gebeurt. Dat ook de inwoners van Dresden slachtoffer zijn, net als die van Rotterdam. Dat ook de Duitse frontsoldaat kanonnenvoer was, net als de Nederlandse. Dat de Ieren sympathiseerden met de Duitsers, omdat die in oorlog waren met de Engelsen, hun aartsvijanden. Het ligt allemaal iets gecompliceerder. Die gedachte speelt bij mij rond 4 en 5 mei.


Nu de Tweede Wereldoorlog zo ver achter ons ligt, wordt het tijd om het breder te zien. Dat hebben we nodig om enig inzicht in het waarom te krijgen. En dat wil ik mijn kinderen graag bijbrengen.

Goed en Kwaad

Je zou bijna zeggen dat het oorlog is aan het herdenkingsfront. Een rechter nota bene die een herdenking verbiedt. Een gedicht van een vijftienjarige jongen mag niet uitgesproken worden, omdat hij het verkeerde slachtoffer herdenkt. Omdat er mensen zijn die denken te weten wat goed en slecht is. Die denken in wij en zij. In echte slachtoffers en slachtoffers die geen slachtoffers zijn, omdat ze in het verkeerde land woonden. Zo begon het ook in mijn jeugd. Toen ik met mijn vader tijdens de Stille Omgang in Winschoten naar het monument op het Zuiderveen liep, herdachten we de goeden. De slechten waren zij: de Duitsers, de NSB-ers. De goeden waren wij, de mensen uit het Verzet en onze bevrijders: de Polen en de Canadezen. Het waren de jongensboeken van Anne de Vries, de wereld was duidelijk en we gingen weer over tot de orde van de dag.

Dat de wereld wat ingewikkelder in elkaar steekt, werd me al snel duidelijk. De scheiding van mijn ouders toonde me twee daders, knap ingewikkeld. In het voormalige Joegoslavië schoten vrienden en familie elkaar door het hoofd vanwege zelfbenoemde etnische superioriteit. Het land waar de liefde me ooit bracht viel uiteen en veranderde in een horde moordende beesten die niet onderdeden voor de nazi's die ik uit de verhalen kende. Wat ik op de Balkan zag, deed me beseffen dat ik m'n handen dicht mocht knijpen in vrede te leven. Want wat zou ik doen? Zou ik kunnen zeg dat ik nooit.....? Nee, ik kan dat niet zeggen. En dat kunnen zij ook niet. Zij, die Auke het recht op spreken ontnemen omdat ze zo goed weten wat Goed en Kwaad is. Zij, die vinden dat je de Duitse slachtoffers van de oorlog niet mag herdenken. Ik ken vele Duitse leeftijdsgenoten die al hun hele leven een schuldgevoel meedragen. Ik ben aan het huilen gebracht door de documentaire Hitlers Children. Ik hoorde de aangrijpende verhalen over naar Nederland gevluchte Duitsers, die in 1945 met pek en veren de grens over gejaagd werden. Ik breng mijn kinderen bij dat je mensen moet beoordelen op hun daden, niet op hun afkomst of geloof. Maar ook dat de balans tussen goed en slecht een heel wankel evenwicht is. Dit moet ik ze bijbrengen in een land, waar het herdenken van oorlogsslachtoffers door de rechter verboden wordt, omdat het de verkeerde oorlogsslachtoffers zijn. En daarom deze laatste woorden uit het gedicht 'Foute Keuze' van Auke (15)

Mijn naam is Auke Siebe Dirk

Ik ben vernoemd naar Dirk Siebe

Omdat ook Dirk Siebe niet vergeten mag worden.